Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 256

256
MÉMENTOS - DROIT PÉNAL SPÉCIAL
d'un droit ou d'un fait ayant des conséquences juridiques ». On résume généralement
cette exigence sous l'expression de « document valant titre ». Le document doit donc
avoir une portée juridique, c'est-à-dire qu'il doit fonder un droit ou une action en
justice. Par conséquent, de simples déclarations unilatérales que l'individu établirait
pour lui-même ne sauraient constituer un faux en écriture. En revanche, un testament,
une reconnaissance de dettes, un bulletin de paie, un bail d'habitation, un ordre de virement,
entre autres exemples, sont des écrits valant titre et leur altération entraîne l'application
de la qualification pénale de faux en écriture. Il en va de même des fausses
factures, mais à la condition qu'elles soient entrées en comptabilité, ce qui leur donne
force et crédit. À défaut, une simple facture mensongère envoyée à un prétendu débiteur
ne constitue pas en soi un faux (ni une escroquerie).
Point de jurisprudence
Fausses factures
Les fausses factures ne permettent jamais de caractériser l'infraction de faux : « une déclaration
unilatérale, transmise à un créancier, même en exécution d'une prescription légale pour établir
l'assiette d'une dette, ne contient aucune convention, disposition, obligation ou décharge et
ne constitue pas un titre ; qu'il suit de là que les indications mensongères, insérées dans cette
pièce, ne présentent pas les éléments constitutifs du délit de faux en écriture privée »
(Cass. crim., 23 nov. 1972, nº 72-91163 : Bull. crim., nº 357) ; « une facture comprenant des
mentions inexactes, qui est par sa nature soumise à discussion et vérification, ne constitue
pas, en l'absence de toutes autres précisions, un titre susceptible d'entrer dans les prévisions
de l'article 441-1 du Code pénal » (Cass. crim., 29 juin 2016, nº 15-81818, inédit). Il en va différemment
lorsque ces fausses factures sont intégrées dans une comptabilité : « Constitue un
faux le fait d'établir, en vue de justifier des mouvements de fonds en comptabilité, des pièces
justificatives inexactes concernant les opérations correspondantes » (Cass. crim., 16 déc. 1997,
nº 96-82509, Urba : Bull. crim., nº 428).
Cette règle relative au caractère probatoire ou non du document est cependant parfois
écartée par la jurisprudence lorsque le faux matériel a occasionné un préjudice : la
chambre criminelle affirme que ce faux matériel ayant causé un préjudice est punissable
«qu'il ait eu ou non pour objet ou pour effet d'établir la preuve d'un droit ou d'un fait
ayant des conséquences juridiques »2
.
C - Les formes d'altération de la vérité
Il existe deux formes d'altération de la vérité, qui sont traditionnellement nommées faux
matériel et faux intellectuel :
- d'une part, le faux matériel est celui qui touche à l'aspect physique du document.
Le faussaire va réaliser une manipulation ou une création physique d'un document,
et celles-ci seront en principe aisément démontrées par une expertise. Il s'agit, par
exemple, de la fabrication d'un faux testament, de l'apposition d'une signature
--
2. Cass. crim., 3 déc. 2008, nº 08-82896, inédit ; Cass. crim., 19 mars 2014, nº 13-80884, inédit ;
Cass. crim., 27 juin 2018, nº 17-81759, inédit.

Mémentos - Droit pénal spécial - 6e

Table des matières de la publication Mémentos - Droit pénal spécial - 6e

Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 1
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 2
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 3
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 4
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 5
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 6
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 7
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 8
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 9
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 10
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 11
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 12
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 13
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 14
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 15
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 16
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 17
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 18
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 19
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 20
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 21
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 22
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 23
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 24
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 25
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 26
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 27
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 28
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 29
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 30
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 31
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 32
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 33
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 34
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 35
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 36
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 37
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 38
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 39
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 40
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 41
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 42
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 43
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 44
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 45
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 46
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 47
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 48
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 49
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 50
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 51
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 52
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 53
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 54
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 55
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 56
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 57
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 58
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 59
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 60
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 61
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 62
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 63
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 64
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 65
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 66
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 67
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 68
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 69
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 70
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 71
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 72
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 73
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 74
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 75
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 76
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 77
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 78
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 79
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 80
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 81
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 82
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 83
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 84
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 85
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 86
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 87
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 88
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 89
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 90
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 91
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 92
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 93
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 94
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 95
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 96
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 97
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 98
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 99
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 100
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 101
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 102
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 103
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 104
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 105
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 106
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 107
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 108
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 109
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 110
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 111
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 112
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 113
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 114
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 115
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 116
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 117
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 118
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 119
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 120
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 121
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 122
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 123
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 124
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 125
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 126
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 127
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 128
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 129
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 130
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 131
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 132
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 133
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 134
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 135
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 136
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 137
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 138
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 139
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 140
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 141
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 142
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 143
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 144
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 145
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 146
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 147
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 148
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 149
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 150
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 151
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 152
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 153
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 154
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 155
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 156
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 157
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 158
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 159
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 160
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 161
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 162
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 163
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 164
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 165
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 166
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 167
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 168
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 169
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 170
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 171
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 172
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 173
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 174
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 175
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 176
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 177
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 178
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 179
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 180
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 181
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 182
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 183
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 184
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 185
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 186
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 187
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 188
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 189
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 190
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 191
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 192
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 193
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 194
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 195
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 196
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 197
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 198
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 199
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 200
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 201
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 202
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 203
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 204
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 205
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 206
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 207
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 208
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 209
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 210
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 211
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 212
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 213
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 214
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 215
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 216
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 217
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 218
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 219
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 220
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 221
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 222
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 223
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 224
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 225
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 226
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 227
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 228
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 229
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 230
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 231
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 232
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 233
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 234
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 235
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 236
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 237
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 238
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 239
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 240
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 241
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 242
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 243
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 244
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 245
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 246
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 247
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 248
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 249
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 250
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 251
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 252
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 253
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 254
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 255
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 256
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 257
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 258
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 259
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 260
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 261
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 262
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 263
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 264
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 265
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 266
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 267
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 268
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 269
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 270
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 271
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 272
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 273
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 274
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 275
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 276
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 277
Mémentos - Droit pénal spécial - 6e - 278
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22159-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22344-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25886-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25974-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25879-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25775-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26002-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25942-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25924-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25839-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26066-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26073-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25915-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25921-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26042-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25981-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25808-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25851-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26009-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25865-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25832-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25945-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25912-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25957-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26021-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25918-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25858-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25796-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25995-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26049-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25988-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25846-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25803-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26035-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26028-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25765-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22123-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25952-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22146-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25872-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25825-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22126-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22134-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22140-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22129-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22143-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22236-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22132-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22149-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22157-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22145-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22156-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22125-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-23216-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22120-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22141-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22152-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22118-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22138-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22144-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22139-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22121-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22158-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17554-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-18993-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06244-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17539-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17570-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-19217-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17546-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17564-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17553-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13559-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09119-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17576-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09123-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17252-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17255-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13380-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13361-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09122-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13216-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07150-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09118-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07425-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09087-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09104-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07426-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07424-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09042-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07529-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07438-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06983-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07133-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06836-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06818-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06834-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06826-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06758-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05549-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06226-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/9782-297-06223-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06145-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06157-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05543-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05546-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05550-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05534-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05536-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04718-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04700-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04699-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-02463-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03256-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03029-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03143-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-02464-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-01535-6
https://www.nxtbookmedia.com