Mémentos - Droit international public - 11e - 158

156
MÉMENTOS - DROIT INTERNATIONAL PUBLIC
ou leurs conséquences ne sont pas d'une gravité suffisante ; d'autre part, les représailles
armées restent licites, sous certaines conditions8
international humanitaire9
, sauf dans le cadre du Droit
.
408. La résolution 3314 dresse une liste non exhaustive d'actes d'agression : invasion
ou attaque du territoire d'un État, bombardement par les forces armées d'un État du
territoire d'un autre État, blocus des ports ou des côtes d'un État. Si la notion d'agression
économique ou idéologique, défendue par les pays en voie de développement,
n'a pas été retenue, celle d'agression indirecte l'a été : ainsi, le fait d'admettre que le
territoire d'un État soit mis à la disposition d'un autre État pour perpétrer un acte
d'agression, ou l'envoi par un État ou en son nom, de bandes et de groupes armés
contre un autre État, équivaut à une agression. Cette résolution n'est pas obligatoire.
C'est au Conseil de Sécurité à interpréter avec rigueur la définition donnée dans la
résolution 3314 afin d'éviter des recours abusifs à la force, car en tout état de cause,
une guerre d'agression est un crime contre la paix internationale10
.
2) L'article 8 bis du Statut de Rome du 11juin 2010
409. En 1998, le rapport de la Cour pénale internationale n'a pas davantage délimité
le concept d'agression, alors que son article 5 donne compétence à la Cour pour
connaître de ce crime. En 2002, un Groupe de travail spécial sur le crime d'agression a
donc été créé, et lors de la Conférence de révision du Statut de Rome (Kampala, maijuin
2010), les États présents ont adopté une définition du crime d'agression ainsi que
les conditions pour saisir la CPI. L'article 8 bis du Statut définit ce crime « comme la
planification, la préparation, le lancement ou l'exécution par une personne effectivement
en mesure de contrôler ou de diriger l'action politique ou militaire d'un État,
d'un acte d'agression qui, par sa nature, sa gravité et son ampleur, constitue une violation
manifeste de la Charte des Nations unies ».
410. L'acte d'agression est ensuite défini par « l'emploi par un État de la force armée
contre la souveraineté, l'intégrité territoriale ou l'indépendance politique d'un autre
État, ou de toute autre manière incompatible avec la Charte des Nations unies ». Une
liste exhaustive d'actes d'agression est précisée (art. 8 bis, a-g) :
- invasion ou attaque par les forces armées d'un État du territoire d'un autre État ou
occupation militaire, même temporaire, résultant d'une telle invasion ou d'une telle
attaque, ou annexion par la force de la totalité ou d'une partie du territoire d'un
autre État ;
- bombardement par les forces armées d'un État du territoire d'un autre État, ou utilisation
d'une arme quelconque par un État contre le territoire d'un autre État ;
--
8. Le droit coutumier et la jurisprudence internationale dans l'affaire du Naulilaa (Sentence arbitrale du
31 juillet 1928) subordonnent l'exercice licite du droit de représailles à certaines conditions : sommation
restée infructueuse, décision prise à l'échelon le plus élevé du Gouvernement, subsidiarité des
représailles qui ne peuvent être que des mesures de dernier recours, proportionnalité des représailles,
et enfin, cessation des représailles dès que l'adversaire cesse d'enfreindre le droit.
9. Dans un conflit armé international, il est donc interdit d'attaquer à titre de représailles les personnes
civiles et les biens civils, les prisonniers de guerre, les blessés malades et naufragés, les biens culturels
et les lieux de culte, les biens indispensables à la survie de la population civile, les ouvrages et installations
contenant des forces dangereuses, l'environnement naturel.
10. CIJ, Activités militaires et paramilitaires au Nicaragua, 27 juin 1986.

Mémentos - Droit international public - 11e

Table des matières de la publication Mémentos - Droit international public - 11e

Mémentos - Droit international public - 11e - 1
Mémentos - Droit international public - 11e - 2
Mémentos - Droit international public - 11e - 3
Mémentos - Droit international public - 11e - 4
Mémentos - Droit international public - 11e - 5
Mémentos - Droit international public - 11e - 6
Mémentos - Droit international public - 11e - 7
Mémentos - Droit international public - 11e - 8
Mémentos - Droit international public - 11e - 9
Mémentos - Droit international public - 11e - 10
Mémentos - Droit international public - 11e - 11
Mémentos - Droit international public - 11e - 12
Mémentos - Droit international public - 11e - 13
Mémentos - Droit international public - 11e - 14
Mémentos - Droit international public - 11e - 15
Mémentos - Droit international public - 11e - 16
Mémentos - Droit international public - 11e - 17
Mémentos - Droit international public - 11e - 18
Mémentos - Droit international public - 11e - 19
Mémentos - Droit international public - 11e - 20
Mémentos - Droit international public - 11e - 21
Mémentos - Droit international public - 11e - 22
Mémentos - Droit international public - 11e - 23
Mémentos - Droit international public - 11e - 24
Mémentos - Droit international public - 11e - 25
Mémentos - Droit international public - 11e - 26
Mémentos - Droit international public - 11e - 27
Mémentos - Droit international public - 11e - 28
Mémentos - Droit international public - 11e - 29
Mémentos - Droit international public - 11e - 30
Mémentos - Droit international public - 11e - 31
Mémentos - Droit international public - 11e - 32
Mémentos - Droit international public - 11e - 33
Mémentos - Droit international public - 11e - 34
Mémentos - Droit international public - 11e - 35
Mémentos - Droit international public - 11e - 36
Mémentos - Droit international public - 11e - 37
Mémentos - Droit international public - 11e - 38
Mémentos - Droit international public - 11e - 39
Mémentos - Droit international public - 11e - 40
Mémentos - Droit international public - 11e - 41
Mémentos - Droit international public - 11e - 42
Mémentos - Droit international public - 11e - 43
Mémentos - Droit international public - 11e - 44
Mémentos - Droit international public - 11e - 45
Mémentos - Droit international public - 11e - 46
Mémentos - Droit international public - 11e - 47
Mémentos - Droit international public - 11e - 48
Mémentos - Droit international public - 11e - 49
Mémentos - Droit international public - 11e - 50
Mémentos - Droit international public - 11e - 51
Mémentos - Droit international public - 11e - 52
Mémentos - Droit international public - 11e - 53
Mémentos - Droit international public - 11e - 54
Mémentos - Droit international public - 11e - 55
Mémentos - Droit international public - 11e - 56
Mémentos - Droit international public - 11e - 57
Mémentos - Droit international public - 11e - 58
Mémentos - Droit international public - 11e - 59
Mémentos - Droit international public - 11e - 60
Mémentos - Droit international public - 11e - 61
Mémentos - Droit international public - 11e - 62
Mémentos - Droit international public - 11e - 63
Mémentos - Droit international public - 11e - 64
Mémentos - Droit international public - 11e - 65
Mémentos - Droit international public - 11e - 66
Mémentos - Droit international public - 11e - 67
Mémentos - Droit international public - 11e - 68
Mémentos - Droit international public - 11e - 69
Mémentos - Droit international public - 11e - 70
Mémentos - Droit international public - 11e - 71
Mémentos - Droit international public - 11e - 72
Mémentos - Droit international public - 11e - 73
Mémentos - Droit international public - 11e - 74
Mémentos - Droit international public - 11e - 75
Mémentos - Droit international public - 11e - 76
Mémentos - Droit international public - 11e - 77
Mémentos - Droit international public - 11e - 78
Mémentos - Droit international public - 11e - 79
Mémentos - Droit international public - 11e - 80
Mémentos - Droit international public - 11e - 81
Mémentos - Droit international public - 11e - 82
Mémentos - Droit international public - 11e - 83
Mémentos - Droit international public - 11e - 84
Mémentos - Droit international public - 11e - 85
Mémentos - Droit international public - 11e - 86
Mémentos - Droit international public - 11e - 87
Mémentos - Droit international public - 11e - 88
Mémentos - Droit international public - 11e - 89
Mémentos - Droit international public - 11e - 90
Mémentos - Droit international public - 11e - 91
Mémentos - Droit international public - 11e - 92
Mémentos - Droit international public - 11e - 93
Mémentos - Droit international public - 11e - 94
Mémentos - Droit international public - 11e - 95
Mémentos - Droit international public - 11e - 96
Mémentos - Droit international public - 11e - 97
Mémentos - Droit international public - 11e - 98
Mémentos - Droit international public - 11e - 99
Mémentos - Droit international public - 11e - 100
Mémentos - Droit international public - 11e - 101
Mémentos - Droit international public - 11e - 102
Mémentos - Droit international public - 11e - 103
Mémentos - Droit international public - 11e - 104
Mémentos - Droit international public - 11e - 105
Mémentos - Droit international public - 11e - 106
Mémentos - Droit international public - 11e - 107
Mémentos - Droit international public - 11e - 108
Mémentos - Droit international public - 11e - 109
Mémentos - Droit international public - 11e - 110
Mémentos - Droit international public - 11e - 111
Mémentos - Droit international public - 11e - 112
Mémentos - Droit international public - 11e - 113
Mémentos - Droit international public - 11e - 114
Mémentos - Droit international public - 11e - 115
Mémentos - Droit international public - 11e - 116
Mémentos - Droit international public - 11e - 117
Mémentos - Droit international public - 11e - 118
Mémentos - Droit international public - 11e - 119
Mémentos - Droit international public - 11e - 120
Mémentos - Droit international public - 11e - 121
Mémentos - Droit international public - 11e - 122
Mémentos - Droit international public - 11e - 123
Mémentos - Droit international public - 11e - 124
Mémentos - Droit international public - 11e - 125
Mémentos - Droit international public - 11e - 126
Mémentos - Droit international public - 11e - 127
Mémentos - Droit international public - 11e - 128
Mémentos - Droit international public - 11e - 129
Mémentos - Droit international public - 11e - 130
Mémentos - Droit international public - 11e - 131
Mémentos - Droit international public - 11e - 132
Mémentos - Droit international public - 11e - 133
Mémentos - Droit international public - 11e - 134
Mémentos - Droit international public - 11e - 135
Mémentos - Droit international public - 11e - 136
Mémentos - Droit international public - 11e - 137
Mémentos - Droit international public - 11e - 138
Mémentos - Droit international public - 11e - 139
Mémentos - Droit international public - 11e - 140
Mémentos - Droit international public - 11e - 141
Mémentos - Droit international public - 11e - 142
Mémentos - Droit international public - 11e - 143
Mémentos - Droit international public - 11e - 144
Mémentos - Droit international public - 11e - 145
Mémentos - Droit international public - 11e - 146
Mémentos - Droit international public - 11e - 147
Mémentos - Droit international public - 11e - 148
Mémentos - Droit international public - 11e - 149
Mémentos - Droit international public - 11e - 150
Mémentos - Droit international public - 11e - 151
Mémentos - Droit international public - 11e - 152
Mémentos - Droit international public - 11e - 153
Mémentos - Droit international public - 11e - 154
Mémentos - Droit international public - 11e - 155
Mémentos - Droit international public - 11e - 156
Mémentos - Droit international public - 11e - 157
Mémentos - Droit international public - 11e - 158
Mémentos - Droit international public - 11e - 159
Mémentos - Droit international public - 11e - 160
Mémentos - Droit international public - 11e - 161
Mémentos - Droit international public - 11e - 162
Mémentos - Droit international public - 11e - 163
Mémentos - Droit international public - 11e - 164
Mémentos - Droit international public - 11e - 165
Mémentos - Droit international public - 11e - 166
Mémentos - Droit international public - 11e - 167
Mémentos - Droit international public - 11e - 168
Mémentos - Droit international public - 11e - 169
Mémentos - Droit international public - 11e - 170
Mémentos - Droit international public - 11e - 171
Mémentos - Droit international public - 11e - 172
Mémentos - Droit international public - 11e - 173
Mémentos - Droit international public - 11e - 174
Mémentos - Droit international public - 11e - 175
Mémentos - Droit international public - 11e - 176
Mémentos - Droit international public - 11e - 177
Mémentos - Droit international public - 11e - 178
Mémentos - Droit international public - 11e - 179
Mémentos - Droit international public - 11e - 180
Mémentos - Droit international public - 11e - 181
Mémentos - Droit international public - 11e - 182
Mémentos - Droit international public - 11e - 183
Mémentos - Droit international public - 11e - 184
Mémentos - Droit international public - 11e - 185
Mémentos - Droit international public - 11e - 186
Mémentos - Droit international public - 11e - 187
Mémentos - Droit international public - 11e - 188
Mémentos - Droit international public - 11e - 189
Mémentos - Droit international public - 11e - 190
Mémentos - Droit international public - 11e - 191
Mémentos - Droit international public - 11e - 192
Mémentos - Droit international public - 11e - 193
Mémentos - Droit international public - 11e - 194
Mémentos - Droit international public - 11e - 195
Mémentos - Droit international public - 11e - 196
Mémentos - Droit international public - 11e - 197
Mémentos - Droit international public - 11e - 198
Mémentos - Droit international public - 11e - 199
Mémentos - Droit international public - 11e - 200
Mémentos - Droit international public - 11e - 201
Mémentos - Droit international public - 11e - 202
Mémentos - Droit international public - 11e - 203
Mémentos - Droit international public - 11e - 204
Mémentos - Droit international public - 11e - 205
Mémentos - Droit international public - 11e - 206
Mémentos - Droit international public - 11e - 207
Mémentos - Droit international public - 11e - 208
Mémentos - Droit international public - 11e - 209
Mémentos - Droit international public - 11e - 210
Mémentos - Droit international public - 11e - 211
Mémentos - Droit international public - 11e - 212
Mémentos - Droit international public - 11e - 213
Mémentos - Droit international public - 11e - 214
Mémentos - Droit international public - 11e - 215
Mémentos - Droit international public - 11e - 216
Mémentos - Droit international public - 11e - 217
Mémentos - Droit international public - 11e - 218
Mémentos - Droit international public - 11e - 219
Mémentos - Droit international public - 11e - 220
Mémentos - Droit international public - 11e - 221
Mémentos - Droit international public - 11e - 222
Mémentos - Droit international public - 11e - 223
Mémentos - Droit international public - 11e - 224
Mémentos - Droit international public - 11e - 225
Mémentos - Droit international public - 11e - 226
Mémentos - Droit international public - 11e - 227
Mémentos - Droit international public - 11e - 228
Mémentos - Droit international public - 11e - 229
Mémentos - Droit international public - 11e - 230
Mémentos - Droit international public - 11e - 231
Mémentos - Droit international public - 11e - 232
Mémentos - Droit international public - 11e - 233
Mémentos - Droit international public - 11e - 234
Mémentos - Droit international public - 11e - 235
Mémentos - Droit international public - 11e - 236
Mémentos - Droit international public - 11e - 237
Mémentos - Droit international public - 11e - 238
Mémentos - Droit international public - 11e - 239
Mémentos - Droit international public - 11e - 240
Mémentos - Droit international public - 11e - 241
Mémentos - Droit international public - 11e - 242
Mémentos - Droit international public - 11e - 243
Mémentos - Droit international public - 11e - 244
Mémentos - Droit international public - 11e - 245
Mémentos - Droit international public - 11e - 246
Mémentos - Droit international public - 11e - 247
Mémentos - Droit international public - 11e - 248
Mémentos - Droit international public - 11e - 249
Mémentos - Droit international public - 11e - 250
Mémentos - Droit international public - 11e - 251
Mémentos - Droit international public - 11e - 252
Mémentos - Droit international public - 11e - 253
Mémentos - Droit international public - 11e - 254
Mémentos - Droit international public - 11e - 255
Mémentos - Droit international public - 11e - 256
Mémentos - Droit international public - 11e - 257
Mémentos - Droit international public - 11e - 258
Mémentos - Droit international public - 11e - 259
Mémentos - Droit international public - 11e - 260
Mémentos - Droit international public - 11e - 261
Mémentos - Droit international public - 11e - 262
Mémentos - Droit international public - 11e - 263
Mémentos - Droit international public - 11e - 264
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25907-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22159-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22344-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25886-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25974-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25879-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25775-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26002-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25942-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25924-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25839-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26066-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26073-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25915-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25921-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26042-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25981-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25808-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25851-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26009-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25865-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25832-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25945-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25912-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25957-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26021-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25918-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25858-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25796-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25995-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26049-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25988-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25846-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25803-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26035-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-26028-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25765-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22123-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25952-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22146-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25872-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25825-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22126-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22236-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-23216-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22120-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22141-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22144-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22158-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17554-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06244-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17539-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17570-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17553-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13559-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09119-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17576-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09123-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17252-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07150-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06758-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05549-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06145-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04718-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03143-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-01535-6
https://www.nxtbookmedia.com