Systèmes - La décision financière publique -1 - 90

La décision financière publique
section

1 Le processus d’autonomisation budgétaire
et financière des établissements
d’enseignement supérieur

§ 1. le proCessus D’autonomisation finanCière
passe par la maîtrise teCHnique Des enJeux
finanCiers par les universités

Le passage aux Responsabilités et Compétences Élargies
(RCE) permet aux universités non seulement d’adopter des budgets
qui portent sur l’ensemble de leurs recettes et de leurs dépenses,
mais encore d’élaborer de véritables stratégies financières d’établissement. La possibilité, désormais largement ouverte, de diversifier leurs sources de financement participe du renforcement de la
capacité des universités à définir une véritable politique financière.
C’est dans la maîtrise à la fois de leurs recettes et de leurs dépenses
que devrait concrètement s’incarner l’accession à l’autonomie
financière des établissements. Cependant, pour être effective, l’autonomie financière à laquelle aspirent les universités suppose une
maîtrise technique préalable loin d’être acquise.
L’Inspection générale de l’administration, de l’éducation
nationale et de la recherche (IGAENR) a mis en évidence le fait
qu’en matière de gestion financière, « les universités comme les
directions concernées du ministère sont aujourd’hui démunies 3 ».
Force est de constater que les progrès accomplis depuis ont été
significatifs. En pratique, les établissements ont modifié leur organisation en matière financière et dans le domaine de la gestion des
ressources humaines. Cela s’est traduit par une concentration de
ces deux fonctions entre les mains du président et des services
centraux.

3. IGAENR, Guide méthodologique « Modélisation financière du plan de développement des activités des universités », juill. 2010.

90



Systèmes - La décision financière publique -1

Table des matières de la publication Systèmes - La décision financière publique -1

Systèmes - La décision financière publique -1 - 1
Systèmes - La décision financière publique -1 - 2
Systèmes - La décision financière publique -1 - 3
Systèmes - La décision financière publique -1 - 4
Systèmes - La décision financière publique -1 - 5
Systèmes - La décision financière publique -1 - 6
Systèmes - La décision financière publique -1 - 7
Systèmes - La décision financière publique -1 - 8
Systèmes - La décision financière publique -1 - 9
Systèmes - La décision financière publique -1 - 10
Systèmes - La décision financière publique -1 - 11
Systèmes - La décision financière publique -1 - 12
Systèmes - La décision financière publique -1 - 13
Systèmes - La décision financière publique -1 - 14
Systèmes - La décision financière publique -1 - 15
Systèmes - La décision financière publique -1 - 16
Systèmes - La décision financière publique -1 - 17
Systèmes - La décision financière publique -1 - 18
Systèmes - La décision financière publique -1 - 19
Systèmes - La décision financière publique -1 - 20
Systèmes - La décision financière publique -1 - 21
Systèmes - La décision financière publique -1 - 22
Systèmes - La décision financière publique -1 - 23
Systèmes - La décision financière publique -1 - 24
Systèmes - La décision financière publique -1 - 25
Systèmes - La décision financière publique -1 - 26
Systèmes - La décision financière publique -1 - 27
Systèmes - La décision financière publique -1 - 28
Systèmes - La décision financière publique -1 - 29
Systèmes - La décision financière publique -1 - 30
Systèmes - La décision financière publique -1 - 31
Systèmes - La décision financière publique -1 - 32
Systèmes - La décision financière publique -1 - 33
Systèmes - La décision financière publique -1 - 34
Systèmes - La décision financière publique -1 - 35
Systèmes - La décision financière publique -1 - 36
Systèmes - La décision financière publique -1 - 37
Systèmes - La décision financière publique -1 - 38
Systèmes - La décision financière publique -1 - 39
Systèmes - La décision financière publique -1 - 40
Systèmes - La décision financière publique -1 - 41
Systèmes - La décision financière publique -1 - 42
Systèmes - La décision financière publique -1 - 43
Systèmes - La décision financière publique -1 - 44
Systèmes - La décision financière publique -1 - 45
Systèmes - La décision financière publique -1 - 46
Systèmes - La décision financière publique -1 - 47
Systèmes - La décision financière publique -1 - 48
Systèmes - La décision financière publique -1 - 49
Systèmes - La décision financière publique -1 - 50
Systèmes - La décision financière publique -1 - 51
Systèmes - La décision financière publique -1 - 52
Systèmes - La décision financière publique -1 - 53
Systèmes - La décision financière publique -1 - 54
Systèmes - La décision financière publique -1 - 55
Systèmes - La décision financière publique -1 - 56
Systèmes - La décision financière publique -1 - 57
Systèmes - La décision financière publique -1 - 58
Systèmes - La décision financière publique -1 - 59
Systèmes - La décision financière publique -1 - 60
Systèmes - La décision financière publique -1 - 61
Systèmes - La décision financière publique -1 - 62
Systèmes - La décision financière publique -1 - 63
Systèmes - La décision financière publique -1 - 64
Systèmes - La décision financière publique -1 - 65
Systèmes - La décision financière publique -1 - 66
Systèmes - La décision financière publique -1 - 67
Systèmes - La décision financière publique -1 - 68
Systèmes - La décision financière publique -1 - 69
Systèmes - La décision financière publique -1 - 70
Systèmes - La décision financière publique -1 - 71
Systèmes - La décision financière publique -1 - 72
Systèmes - La décision financière publique -1 - 73
Systèmes - La décision financière publique -1 - 74
Systèmes - La décision financière publique -1 - 75
Systèmes - La décision financière publique -1 - 76
Systèmes - La décision financière publique -1 - 77
Systèmes - La décision financière publique -1 - 78
Systèmes - La décision financière publique -1 - 79
Systèmes - La décision financière publique -1 - 80
Systèmes - La décision financière publique -1 - 81
Systèmes - La décision financière publique -1 - 82
Systèmes - La décision financière publique -1 - 83
Systèmes - La décision financière publique -1 - 84
Systèmes - La décision financière publique -1 - 85
Systèmes - La décision financière publique -1 - 86
Systèmes - La décision financière publique -1 - 87
Systèmes - La décision financière publique -1 - 88
Systèmes - La décision financière publique -1 - 89
Systèmes - La décision financière publique -1 - 90
Systèmes - La décision financière publique -1 - 91
Systèmes - La décision financière publique -1 - 92
Systèmes - La décision financière publique -1 - 93
Systèmes - La décision financière publique -1 - 94
Systèmes - La décision financière publique -1 - 95
Systèmes - La décision financière publique -1 - 96
Systèmes - La décision financière publique -1 - 97
Systèmes - La décision financière publique -1 - 98
Systèmes - La décision financière publique -1 - 99
Systèmes - La décision financière publique -1 - 100
Systèmes - La décision financière publique -1 - 101
Systèmes - La décision financière publique -1 - 102
Systèmes - La décision financière publique -1 - 103
Systèmes - La décision financière publique -1 - 104
Systèmes - La décision financière publique -1 - 105
Systèmes - La décision financière publique -1 - 106
Systèmes - La décision financière publique -1 - 107
Systèmes - La décision financière publique -1 - 108
Systèmes - La décision financière publique -1 - 109
Systèmes - La décision financière publique -1 - 110
Systèmes - La décision financière publique -1 - 111
Systèmes - La décision financière publique -1 - 112
Systèmes - La décision financière publique -1 - 113
Systèmes - La décision financière publique -1 - 114
Systèmes - La décision financière publique -1 - 115
Systèmes - La décision financière publique -1 - 116
Systèmes - La décision financière publique -1 - 117
Systèmes - La décision financière publique -1 - 118
Systèmes - La décision financière publique -1 - 119
Systèmes - La décision financière publique -1 - 120
Systèmes - La décision financière publique -1 - 121
Systèmes - La décision financière publique -1 - 122
Systèmes - La décision financière publique -1 - 123
Systèmes - La décision financière publique -1 - 124
Systèmes - La décision financière publique -1 - 125
Systèmes - La décision financière publique -1 - 126
Systèmes - La décision financière publique -1 - 127
Systèmes - La décision financière publique -1 - 128
Systèmes - La décision financière publique -1 - 129
Systèmes - La décision financière publique -1 - 130
Systèmes - La décision financière publique -1 - 131
Systèmes - La décision financière publique -1 - 132
Systèmes - La décision financière publique -1 - 133
Systèmes - La décision financière publique -1 - 134
Systèmes - La décision financière publique -1 - 135
Systèmes - La décision financière publique -1 - 136
Systèmes - La décision financière publique -1 - 137
Systèmes - La décision financière publique -1 - 138
Systèmes - La décision financière publique -1 - 139
Systèmes - La décision financière publique -1 - 140
Systèmes - La décision financière publique -1 - 141
Systèmes - La décision financière publique -1 - 142
Systèmes - La décision financière publique -1 - 143
Systèmes - La décision financière publique -1 - 144
Systèmes - La décision financière publique -1 - 145
Systèmes - La décision financière publique -1 - 146
Systèmes - La décision financière publique -1 - 147
Systèmes - La décision financière publique -1 - 148
Systèmes - La décision financière publique -1 - 149
Systèmes - La décision financière publique -1 - 150
Systèmes - La décision financière publique -1 - 151
Systèmes - La décision financière publique -1 - 152
Systèmes - La décision financière publique -1 - 153
Systèmes - La décision financière publique -1 - 154
Systèmes - La décision financière publique -1 - 155
Systèmes - La décision financière publique -1 - 156
Systèmes - La décision financière publique -1 - 157
Systèmes - La décision financière publique -1 - 158
Systèmes - La décision financière publique -1 - 159
Systèmes - La décision financière publique -1 - 160
Systèmes - La décision financière publique -1 - 161
Systèmes - La décision financière publique -1 - 162
Systèmes - La décision financière publique -1 - 163
Systèmes - La décision financière publique -1 - 164
Systèmes - La décision financière publique -1 - 165
Systèmes - La décision financière publique -1 - 166
Systèmes - La décision financière publique -1 - 167
Systèmes - La décision financière publique -1 - 168
Systèmes - La décision financière publique -1 - 169
Systèmes - La décision financière publique -1 - 170
Systèmes - La décision financière publique -1 - 171
Systèmes - La décision financière publique -1 - 172
Systèmes - La décision financière publique -1 - 173
Systèmes - La décision financière publique -1 - 174
Systèmes - La décision financière publique -1 - 175
Systèmes - La décision financière publique -1 - 176
Systèmes - La décision financière publique -1 - 177
Systèmes - La décision financière publique -1 - 178
Systèmes - La décision financière publique -1 - 179
Systèmes - La décision financière publique -1 - 180
Systèmes - La décision financière publique -1 - 181
Systèmes - La décision financière publique -1 - 182
Systèmes - La décision financière publique -1 - 183
Systèmes - La décision financière publique -1 - 184
Systèmes - La décision financière publique -1 - 185
Systèmes - La décision financière publique -1 - 186
Systèmes - La décision financière publique -1 - 187
Systèmes - La décision financière publique -1 - 188
Systèmes - La décision financière publique -1 - 189
Systèmes - La décision financière publique -1 - 190
Systèmes - La décision financière publique -1 - 191
Systèmes - La décision financière publique -1 - 192
Systèmes - La décision financière publique -1 - 193
Systèmes - La décision financière publique -1 - 194
Systèmes - La décision financière publique -1 - 195
Systèmes - La décision financière publique -1 - 196
Systèmes - La décision financière publique -1 - 197
Systèmes - La décision financière publique -1 - 198
Systèmes - La décision financière publique -1 - 199
Systèmes - La décision financière publique -1 - 200
Systèmes - La décision financière publique -1 - 201
Systèmes - La décision financière publique -1 - 202
Systèmes - La décision financière publique -1 - 203
Systèmes - La décision financière publique -1 - 204
Systèmes - La décision financière publique -1 - 205
Systèmes - La décision financière publique -1 - 206
Systèmes - La décision financière publique -1 - 207
Systèmes - La décision financière publique -1 - 208
Systèmes - La décision financière publique -1 - 209
Systèmes - La décision financière publique -1 - 210
Systèmes - La décision financière publique -1 - 211
Systèmes - La décision financière publique -1 - 212
Systèmes - La décision financière publique -1 - 213
Systèmes - La décision financière publique -1 - 214
Systèmes - La décision financière publique -1 - 215
Systèmes - La décision financière publique -1 - 216
Systèmes - La décision financière publique -1 - 217
Systèmes - La décision financière publique -1 - 218
Systèmes - La décision financière publique -1 - 219
Systèmes - La décision financière publique -1 - 220
Systèmes - La décision financière publique -1 - 221
Systèmes - La décision financière publique -1 - 222
Systèmes - La décision financière publique -1 - 223
Systèmes - La décision financière publique -1 - 224
Systèmes - La décision financière publique -1 - 225
Systèmes - La décision financière publique -1 - 226
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11723-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13892-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-15634-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11447-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13124-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13123-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09236-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07573-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10700-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09438-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09270-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09334-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07595-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05215-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04996-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06154-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05155-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04712-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06078-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07245-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05229-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06806-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05775-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04637-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05545-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06328-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06293-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06007-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06539-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06524-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06278-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06527-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05715-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06324-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06066-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05671-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05744-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04660-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06018-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06005-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05776-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05987-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06118-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04947-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06001-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05891-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05645-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05905-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05270-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05727-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03762-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03999-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05151-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04728-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04668-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05214-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05234-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03277-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05204-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03778-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05051-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04403-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04371-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03763-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05044-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04570-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04721-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04475-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04331-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03396-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04729-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04561-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04013-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04662-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03946-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03912-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04467-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03998-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04407-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04364-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03982-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-02620-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04295-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03253-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04330-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03615-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04057-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04046-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03786-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03964-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04008-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04049-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03673-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03726-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-01585-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03760-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03744-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03471-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03761-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03743-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03608-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03535-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03723-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03581-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03624-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03481-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03449-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03644-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03534-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03255-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03460-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03473-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03532-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03389-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03431-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03398-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03496-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03455-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03433-1
https://www.nxtbookmedia.com